اختلال‌های تغذیه‌ای زیادی در دنیا وجود دارند که هر کدام به شکلی خودشان را بروز می‌دهند. بعضی، دچار پرخوری و برخی دچار اختلال بی اشتهایی عصبی می‌شوند. اما گاهی اوقات افراد از مصرف مواد غذایی و خوراکی‌های سالم فاصله می‌گیرند و به خوردن مواد بی ارزش مانند خاک، چسب، مو، یخ و.. روی می‌آورند. خوردن این مواد بی ارزش نوعی اختلال است که به آن اختلال پیکا یا هرزه خواری می‌گویند. در این مقاله می‌خواهیم برای شما بیان کنیم که هرزه خواری یا پیکا چیست و به راه‌های درمان آن بپردازیم.
فهرست مطالب (کلیک کنید)
هرزه خواری یا پیکا چیست؟
پیکا یا هرزه خواری یک اختلال است که در آن فرد چیزهایی مصرف می‌کند که غذا نیستند و حتی ارزش غذایی ندارند! فرد مبتلا به اختلال پیکا، بیشتر به سراغ اشیا و چیزهایی مانند خاک، گچ، رنگ، چسب، مو، یخ، فلزات و.. می‌رود که به نوعی عجیب و غریب هستند.
بعضی از این مواد بی‌‌ضرر هستند، اما فرد مبتلا به این بیماری ممکن است به خوردن مواد سمی و خطرناکی روی بیاورد که باعث مسمومیت و حتی مشکلات جدی شوند. کلمه پیکا از نام یک گونه پرنده (Pica) گرفته شده است که به خوردن اشیا غیر عادی شهرت دارد.
از طرفی، از آنجایی که این حالت به صورت غیرارادی و از روی اجبار رخ می‌دهد، فرد مبتلا به پیکا به سختی می‌تواند به تنهایی میل خود را به خوردن مواد بی ارزش کنترل کند.
علائم و نشانه‌های پیکا چیست؟
افراد مبتلا به اختلال پیکا بیشتر هوس مواد غیر خوراکی زیر را می‌کنند:
- خاک یا خاک رس
- شن و سنگ‌ریزه
- کاغذ
- یخ
- چسب
- مداد شمعی
- تراشه‌های رنگ
- مو
- گچ
- پارچه
- پشم
- پودر تالک
- پلاستیک
- نوارهای لاستیکی
- شامپو
- مدفوع حیوانات
- خاکستر سیگار
- گیاهان یا علف
- قطعه‌های اسباب بازی
- فلزات
- خانم‌های باردار نیز ممکن است در اثر کمبود آهن و روی، ولع و هوس خوردن خاک را زیاد داشته باشند.
یکی از اشتراکات افراد مبتلا به پیکا مصرف مواد غیرخوراکی است.
اختلال پیکا منجر به بروز علائمی می‌شود که طیف گسترده‌ای دارند؛ اما همه آن‌ها در یک وجه مشترک هستند: خوردن مواد غیر خوراکی! براساس ماده سمی یا غیر سمی که فرد مبتلا به پیکا مصرف می‌کند؛ شایع‌ترین علائم این موارد می‌باشند:
- حالت تهوع
- درد و گرفتگی شکم
- معده درد
- یبوست
- اسهال
- کم خونی
- آسکاریازیس ( عفونت کرم)
- ریتم نامنظم قلب
- مسمومیت
- اختلالات رفتاری
- داشتن مشکلات در محیط مدرسه برای کودکان
اکثر افرادی که مبتلا به بیماری پیکا هستند، علاوه بر مصرف مواد غیر خوراکی به صورت منظم از خوراکی‌های مغذی هم استفاده می‌کنند. اما در بسیاری از موارد، افرادی که تحت تاثیر بیماری پیکا قرار می‌گیرند، دچار سوءتغذیه می‌شوند.
همچنین، با توجه به اینکه بخاطر رفتاری که انجام می‌دهند احساس شرم و خجالت می‌کنند، این موضوع را با سایرین و با پزشک کمتر در میان می‌گذارند.
علت پیکا چیست؟
اگرچه علت دقیق بروز این بیماری هنوز هم توسط محققان ناشناخته است، اما شرایطی وجود دارند که باعث می‌شود فرد را بیشتر در معرض این بیماری قرار می‌دهد.
توجه داشته باشید که اگر کودک خردسالی از سر ناآگاهی چیزهایی را در دهان خود می‌گذارد به طور قطع نمی‌توان گفت که این کار به اختلال پیکا مربوط است.
برای اینکه در این خصوص تصمیم بگیرید به تشخیص و بررسی بیشتری نیاز دارید. به صورت کلی، پیکا ممکن است در هر سنی و برای هر فردی اتفاق بیفتد اما گروه خاصی از افراد بیشتر از سایرین مستعد این بیماری هستند:
- کودکان خردسال مخصوصا کودکان زیر 6 سال
- افرادی که از رژیم‌های غذایی سخت و غیر اصولی استفاده می‌کنند
- خانم‌های بارداری که ویارهای عجیب و غریبی می‌کنند یا دچار کم خونی داسی‌شکل (بیماری ژنتیکی و نوعی اختلال خونی) هستند.
- افرادی که دچار سلامت روان نیستند؛ مانند افراد مبتلا به ناتوانی‌های ذهنی، اسکیزوفرنی (اختلال ذهنی که فرد بین درک واقعیت و احساسات دچار مشکل است) و اختلالات اوتیسم (یک اختلال عصبی که بر روی نحوه ارتباط فرد با دیگران و یادگیری او تاثیر می‌گذارد).
- افرادی که دچار سوءتغذیه هستند و از گرسنگی رنج می‌برند.
- کسانی که دچار کمبود مواد مغذی مانند آهن، روی و کلسیم هستند.
- استرس شدید در کودکانی که مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند یا در فقر شدید زندگی می‌کنند.
- آیین سنتی و فرهنگی بعضی از مذاهب خاص: به عنوان مثال در یک زیارتگاه مذهب کاتولیک در نیومکزیکو ایالات متحده خوردن خاک بسیار رایج است.
اگر کودک خردسالی از سر ناآگاهی چیزهایی در دهان خود بگذارد نمی‌توان گفت که این کار به اختلال پیکا مربوط است.
چرا پیکا در کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم بسیار شایع است؟
افراد مبتلا به ناتوانی‌های ذهنی از قبیل بیماری اسکیزوفرنی توانایی تشخیص واقعیت و احساسات را ندارند. شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که با توجه به وضعیت کودکان اوتیسمی در مقایسه با سایر ناتوانی‌های ذهنی چرا اختلال پیکا در این افراد نیز شایع است.
تحقیقات زیادی نشان داده است که عوامل متعددی در اختلال طیف اوتیسم و اختلال هرزه خواری موثر هستند. غالبا هوس خوردن مواد غذایی غیر خوراکی در کودکان مبتلا به اوتیسم به این دلایل می‌باشد:
- ناتوانی کودکان اوتیسمی در تشخیص دادن غذاها و مواد غیر خوراکی
- کمبود مواد مغذی مخصوصا آهن و روی از لحاظ ژنتیکی
- ناتوانی آن‌ها در نشان دادن واکنش خود نسبت به مواد غیر خوراکی
- عدم ارتباط سازنده با بقیه کودکان و داشتن تفاوت با آن‌ها از لحاظ رفتاری و تغذیه
عوارض اختلال پیکا چیست؟
بسته به نوع ماده‌ای که مصرف می‌کنید، پیکا می‌تواند به بدن شما آسیب برساند. از آنجایی که علائم پیکا به صورت مستقیم با مواد مصرفی او مرتبط است، شایع‌ترین عوارضی که افراد مبتلا به پیکا آن را تجربه می‌کنند عبارتند از:
- انسداد روده به دلیل معده دردهای مکرر و خوردن چیزهایی مثل مو
- زخم معده و ایجاد خون در مدفوع
- مسمومیت با سرب به دلیل خوردن تراشه‌های رنگ حاوی سرب
- صدمات شدید به دندان‌ها مانند شکستگی شدید دندان به دلیل جویدن فلزات و اجسام سخت
- بیماری‌های عفونی و انگل که به دلیل خوردن خاک، مدفوع حیوانات و امثالهم وارد بدن فرد شده است.
- نارسایی کبد به دلیل عدم دفع سموم و مواد زائد ناشی از مدفوع یا خاک
- یبوست و اسهال مزمن به دلیل خوردن مو که بدن نمی‌تواند آن را هضم کند
- آسیب به کلیه‌ها به دلیل عفونت‌های جدی
- آسیب به جنین
- افزایش خطر ابتلا به بیماری صرع
اگر علائم خفگی یا درد شدیدی را در فرد مبتلا به پیکا مشاهده کردید، فورا با اورژانس تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
یکی از عوارض هرزه خواری احساس خفگی است.
آیا از بروز اختلال پیکا می‌توان پیشگیری کرد؟
هرزه خواری به صورت کاملا غیرقابل پیش‌بینی اتفاق می‌افتد. بنابراین، به طور قطع نمی‌توان از بروز آن پیشگیری کرد. اما با داشتن تغذیه اصولی و مناسب مخصوصا در کودکان تا حدودی می‌توان از بروز این بیماری در آن‌ها جلوگیری نمود.
اگر به عادت غذایی خانواده خود توجه داشته باشید و به چیزهایی که کودک خردسال شما برای گذاشتن در دهان خود تمایل نشان می‌دهد دقت کنید، ممکن است بتوانید زودتر از به وجود آمدن این اختلال آن را تشخیص داده و جلوی بروز عوارض خطرناک آن را بگیرید. به عنوان مثال اگر پزشک تشخیص دهد که کودک شما به اختلال پیکا است، می‌توانید با دور کردن ماده غیر خوراکی در منزل، خطر خوردن آن ماده را توسط کودک خود کاهش دهید.
نکته بعدی این است که حتما به بازی‌های بچه‌ها در محیط خارج از خانه نیز دقت کنید و آن‌ها را زیر نظر داشته باشید. پس با این تفاسیر، تنها کاری که می‌توانید در رابطه با پیکا انجام دهید این است که از یک رژیم غذایی اصولی و متعادل که در آن نگران کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری خود نیستید کمک بگیرید و به صورت دوره‌ای خود را چکاب کنید. البته این راه هم به طور قطع از بیماری پیکا پیشگیری نمی‌کند!
نحوه تشخیص اختلال پیکا چیست؟
در وهله اول پزشک با بررسی سابقه پزشکی فرد مبتلا و گرفتن گزارشاتی از سایر اعضای خانواده به ویژه در مورد کودکان به یک جمع‌بندی می‌رسد. سپس آزمایشاتی را برای تشخیص دقیق‌تر برتی فرد مورد نظر تجویز می‌نماید:
- آزمایش خون به منظور بررسی احتمال کم‌خونی و تعیین میزان آهن و روی
- گرفتن نمونه مدفوع جهت بررسی خونریزی معده
- تصویربرداری از روده‌ها جهت بررسی انسداد روده‌ها
- آزمایش ارزیابی میزان سرب
- آزمایش بررسی وجود انگل یا باکتری
- آزمایش کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری
- ارزیابی کاهش وزن
آیا پیکا خطرناک است؟
همانطور که پیش‌تر اشاره شد، خوردن بعضی از مواد غیر خوراکی از جمله یخ تا حدودی بی خطر است. اما اگر فرد مبتلا به هرزه خواری به خوردن مواد خطرناک از قبیل پلاستیک، مدفوع حیوانات، خاک، فلزات، پودر بچه و این قبیل موارد روی بیاورد، پیکا بسیار خطرناک خواهد بود و زمینه بیماری‌های سخت را برای فرد فراهم خواهد کرد.
درمان پیکا چیست؟
پس از تشخیص پزشک که فرد مورد نظر مبتلا به پیکا یا هرزه خواری است، با توجه به عوامل زمینه‌ای مرتبط با بیماری و تمایل او به نوع ماده غیرخوراکی و خوردن آن، غالبا دو گونه درمان تجویز می‌شود:
درمان‌های دارویی
- داروهای یبوست یا اسهال
- داروهای درمان زخم معده
- آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت انگلی یا باکتریایی
- مکمل‌های غذایی برای درمان کمبود ماده مغذی
درمان‌های رفتاری
- ارجاع فرد به یک متخصص سلامت روان یا رفتارشناسی به جهت دریافت برنامه‌های اصلاح رفتار، هدایت و معطوف کردن توجه کودک به غذاهای مناسب و دور کردن او از اشیا بی‌ارزش
- دادن دارو برای مدیریت کردن مشکلات رفتاری و کمک به کاهش میل و انگیزه کودک به خوردن مواد غیر خوراکی
ارجاع فرد به یک متخصص سلامت روان یا رفتارشناسی یکی از روش‌های درمان پیکا است.
سوالات متداول پیکا چیست؟
پیکا چیست؟
پیکا نوعی اختلال یا بیماری است که در آن فرد گرایش شدیدی به مصرف مواد غیرخوراکی مثل گچ، مو، فلزات، پارچه و … داشته باشد.
چگونه می‌توان پیکا را تشخیص داد؟
برای تشخیص پیکا روش‌های مختلفی وجود دارد، مثل گرفتن نمونه مدفوع جهت بررسی خونریزی معده، تصویربرداری از روده‌ها جهت بررسی انسداد روده‌ها و آزمایش ارزیابی میزان سرب.
چه درمان‌هایی برای بیماری پیکا وجود دارد؟
بعد از تشخیص پیکا، دو نوع درمان برای این بیماری تجویز می‌شود. درمان دارویی و درمان رفتاری.
آنچه از مقاله هرزه خواری یا پیکا چیست آموختیم:
در این مقاله به موضوع پیکا چیست و چگونه درمان می‌شود، پرداختیم. همانطور که گفتیم پیکا قابل پیشگیری نیست، اما با توجه کردن به عادت‌های غذایی و استفاده از یک رژیم غذایی مناسب مخصوصا در کودکان تا حدی می‌توان قبل از بروز عوارض آن را تشخیص داد. اگر به رفتارهای غیرعادی اطرافیان، خودتان یا کودک‌تان نسبت به خوردن یک ماده غیر خوراکی مشکوک شدید، حتما در اسرع وقت با یک پزشک در این باره صحبت کنید. وقتی بدانید که نسبت به یک ماده غیر خوراکی حساس هستید، می‌توانید با کمک درمانگر به درمان پیکا بپردازید.
منابع:
www.webmd.com
www.verywellhealth.com
my.clevelandclinic.org
